Wyróżniamy następujące rodzaje erozji rzecznej:
-
EROZJA DENNA (WGŁĘBNA) - działa przede wszystkim w górnym biegu rzeki i polega na pogłębianiu koryta rzeki głównie przez materiał skalny wleczony przez nurt rzeki. Materiał ten ściera dno rzeki, ale sam jednocześnie ulega obtoczeniu. Koryto rzeki może się w ten sposób obniżać aż do osiągnięcia podstawy erozyjnej rzeki. Innym sposobem pogłębiania dna rzeki jest eworsja, czyli ścieranie dna rzeki przez wirujący głaz - efektem jest powstawanie kolistych zagłębień w dnie rzeki zwanych kociołkami eworsyjnymi. Podstawową formą rzeźby powstającą w efekcie erozji wgłębnej jest dolina V-kształtna.
-
EROZJA BOCZNA - występuje w środkowym i dolnym biegu rzeki. Polega na podcinaniu jednego brzegu rzeki przez nurt przemieszczający się od jednego brzegu do drugiego. Na przeciwległym brzegu odbywa się proces akumulacji aluwiów (materiału niesionego rzeką) - brzeg jest nadbudowywany. Brzeg podcinany jest stromy - powstają klify rzeczne, a brzeg przeciwległy jest płaski. W ten sposób rzeka, która początkowo płynie prosto zaczyna tworzyć zakola rzeczne (meandry), które z czasem przekształcają sie w starorzecza. Następuje to poprzez zwężenie szyjki meandru, a w końcu jej przecięcie. istniejący meander jest odcinany od nowego koryta przez osadzające się aluwia - powstaje w ten sposób jezioro o kształcie półksiężyca, czyli starorzecze. Działalność erozji bocznej prowadzi do poszerzenia doliny rzecznej powstaje dolina płaskodenna.

-
EROZJA WSTECZNA - występuje w dwóch miejscach rzeki: w źródle rzeki oraz w progach skalnych i wodospadach. Erozja wsteczna w źródle powoduje stopniowe cofanie się niszy źródła w stronę działu wodnego. Może to doprowadzić do przecięcia działu wodnego i przejęcia fragmentu rzeki płynącej po drugiej stronie działu wodnego. Zjawisko przejęcia jednej rzeki przez drugą nazywamy kaptażem rzecznym.
|